بانوی رمان ایران، دنیا را بدرود گفت ...

ادبیات ایران در این روزهای سرد و سخت زمستانی یكی دیگر از چهره‌های برجسته خود را از دست داد. چراکه سیمین دانشور نویسنده و مترجم مطرح ایران، اولین رییس كانون نویسندگان ایران و آخرین نویسنده پرتیراژ ادبیات سال‌های اخیر بود که در روز پنجشنبه ۱۸ اسفند ۱۳۹۰ در سن ۹۰ سالگی در تهران درگذشت.

سیمین دانشور در هشتم اردیبهشت 1300 شمسی در شیراز به دنیا آمد. پدرش دكتر محمدعلی دانشور، پزشك و مادرش قمرالسلطنه حكمت، نقاش و مدیر هنرستان دخترانه هنرهای زیبای شیراز بود. دوره ابتدایی و دبیرستان را در مدرسه انگلیسی مهرآیین گذراند، سپس تحصیلاتش را در رشته ادبیات فارسی دانشگاه تهران ادامه داد و در سال 1328 با مدرك دكترای ادبیات فارسی از دانشگاه تهران فارغ‌التحصیل شد.

دانشور نوشتن را با مقاله‌نویسی برای رادیو‌تهران و روزنامه ایران با نام مستعار "شیرازی بی‌نام" آغاز كرد. وی رساله دكترایش را با راهنمایی فاطمه سیاح و بدیع‌الزمان فروزانفر نوشت. به گفته خودش پنج سال با راهنمایی سیاح روی دكترایش كار كرد و به پیشنهاد او اولین داستان‌هایش را برای شخصی می‌خواند كه بعدها دریافت، "صادق هدایت" بوده است. در همان‌سال‌های دانشگاه در راه سفر به شیراز با جلال‌ آل ‌احمد نویسنده/ روشنفكر مطرح آشنا شد و سال 1329 با وی ازدواج كرد.

سیمین دانشور زمانی آغاز به نوشتن کرد که ادبیات و داستان نویسی در ایران در تسلط مردان بود. "زمستان بی شباهت به زندگی ما نیست" نخستین مقاله‌ی اوست که در کلاس هشتم دبیرستان نوشته است. به کارنامه‌ی سیمین دانشور که مراجعه کنیم، بیش از هر چیز به عنوان اولین بر‌می‌خوریم. اولین زن نویسنده. اولین مجموعه‌ای که نام یک زن را بر پیشانی داشت. شاگرد اول سال ششم نهائی در سراسر ایران. اولین زن ایرانی که قصه‌های کوتاهش به زبان انگلیسی در نشریات ادبی آمریکا منتشر شد.

سیمین بهبهانی، شاعر مشهور ایران درباره تفاوت نثر سیمین دانشور با همسرش جلال‌آل احمد به دویچه وله گفته بود: "هر نویسنده‌ای خودش استقلال خودش را دارد. خانم دانشور را با جلال آل‌احمد اگر مقایسه کنید، از لحاظ سبک، از لحاظ تفکر، از لحاظ احساس، از همه‌ی این اصول نویسندگی مغایرت دارند با یکدیگر. او یک طور دیگر است، مردانه می‌نویسد. چیزهای متفکرانه. خانم دانشور آنچه می‌نویسد از روی احساس و با لطافت زنانه است. من هیچ نشان یا اثر دستی از جلال آل‌احمد در نوشته‌های خانم دانشور ندیده‌ام."

محمد علی جمالزاده نخستین قصه نویس مدرن ایران پس از خواندن کتاب "سووشون" گفته بود: "سیمین دانشور کتاب‌هایی بهتر از شوهرش نوشته. هم فهمش و هم قلمش بهتر از شوهرش است." رمان "سووشون" از نظر سبک، شیوایی در نثر و تجسم اندیشه و احساس زن ایرانی تأمل‌انگیز است. رمان "سووشون" مهم‌ترین اثر این نویسنده سال‌ها پیش از سوی بنیاد بوكر در كنار "بوف كور" هدایت و "شازده احتجاب" گلشیری به عنوان برترین آثار صد سال ادبیات داستانی انتخاب شده و آخرین رمانش "ساربان سرگردان" (سال 1380) با تیراژی نزدیك به 90‌هزار نسخه، تا امروز آخرین رمان پرتیراژ ایرانی است.

جلال آل احمد همسر او در معرفی خود گفته است: "زنم سیمین دانشور است که می‌شناسید. اهل کتاب و قلم، و دانشیار رشته زیبایی شناسی و صاحب تالیف‌ها و ترجمه‌های فراوان. و در حقیقت نوعی یار و یاور این قلم، که اگر نبود، چه بسا خزعبلات که به این قلم در آمده بود. از سال ۱۳۲۹ به این ور هیچ کاری به این قلم منتشر نشده که سیمین اولین خواننده و نقادش نباشد".

درست در روزی که رسانه‌ها خبر درگذشت سیمین دانشور را منتشر کردند، خبرگزاری ایبنا گزارش داد که نخستین ترجمه مشترک سیمین دانشور و همسرش جلال آل‌احمد نیز بعد از چهل سال تجدید چاپ شده است. این کتاب که "چهل طوطی اصل" نام دارد نخستین بار در سال ۱۳۵۱ منتشر شده بود.

  درگذشت این بانوی اندیشمند را به جامعه فرهنگ و ادب ایران زمین تسلیت می گويم.